Ontmoetingswerkplaats De JoJo heeft twee prijzen gewonnen tijdens het landelijke Pitchen voor Impact trainingstraject, waarbij bewonersinitiatieven aan de slag gaan om hun plannen tot in de details uit te werken en te pitchen voor de grote fondsen.
Samen met zes andere vergelijkbare initiatieven uit het land deed Stichting Repair Café Teylingen, de organisatie achter de JoJo, sinds oktober 2020 mee aan het Pitchen voor Impact traject. Deze intensieve training wordt jaarlijk georganiseerd door KNHM Foundation en LSA Bewoners, deze organisaties helpen bewonersinitiatieven met kennis en advies. Tijdens het traject wordt gewerkt aan het eigen bedrijfsplan en het wordt afgesloten met een presentatie. Drie van de zeven initiatieven waren aan het eind van het traject klaar voor de grote pitch.
De JoJo heeft zowel de publieksprijs van 1000,- euro in de wacht gesleept dankzij de stemmen van de kijkers. Maar ook de juryprijs, waarbij 50 advies uren van Arcadis ter beschikking worden gesteld om het plan echt naar een hoger level te tillen. Vooral die laatste prijs kan de JoJo nu goed gebruiken.
De toekomst van de JoJo
Vier jaar geleden begon Stichting Repair Café Teylingen in de compleet leeg gestripte voormalige Hoogvliet supermarkt aan het Hortusplein in Sassenheim. Inmiddels is het initiatief een behoorlijk succes geworden, maar over twee jaar gaat toch echt de sloopkogel door het pand. Na alles wat de vrijwilligersorganisatie hier vanuit de kracht van de samenleving heeft opgebouwd en voor elkaar heeft gekregen, tot aan een ontmoeting met Willem-Alexander aan toe, willen ze daarna hoe dan ook door.
Daarom heeft de stichting twee jaar geleden het initiatief genomen om met een voorstel te komen om aan te sluiten bij de ontwikkelingen van de Ruïne van Teylingen en de Westerbeek Bollenschuur te herbestemmen tot duurzaamheidscentrum, een JoJo 2.0. In die twee jaar hebben een aantal gesprekken met de gemeente plaatsgevonden en zijn deze plannen steeds verder uitgewerkt.
Uitgewerkte plannen
Het trainingstraject was hierbij het laatste zetje om een gedetailleerd bedrijfsplan op te stellen, waarbij ook de haalbaarheid voor deze organisatie onder de loep is genomen. Compleet met investerings- en exploitatiebegroting en een uitgebreide risico analyse, waaruit blijkt dat de stichting prima in staat is om dit plan te realiseren en ook zonder structurele subsidies dit zelfstandig kan exploiteren.
Een mooie timing, omdat de gemeente het terrein met daarop ook de Westerbeek bollenschuur onlangs heeft aangekocht voor de ontwikkelingen rondom de RuÏne van Teylingen. Met deze aankoop gaat het proces ook weer een volgende fase in. Er zijn ook andere initiatieven die een plan hebben om aan te sluiten bij de ambitie om van de Ruïne het pareltje van de gemeente te maken. Eén daarvan is het Kruiddepot, een plan van Ellen Bakker en Ingrid van Leeuwen. Zij willen hier graag een bijzondere belevingsmoestuin opzetten en de kleinschalige horeca voor het terrein op hun rekening nemen. Daarbij is de sociale insteek van dit project voor hen een belangrijke motivatie.
Geen eenvoudige opgave
De fase die nu aanbreekt, zal beslissend gaan worden of deze initiatieven hier de kans kunnen krijgen en de realisatie van de ontwikkelingen dus ook echt voor en door de gemeenschap gaan worden. Na het jarenlange participatietraject, waaruit blijkt dat juist de eigen inwoners ook een belangrijke doelgroep zijn en deze ook mee hebben gedacht, zou het in lijn liggen dat bewonersinitiatieven hier een kans krijgen om iets te kunnen betekenen voor de samenleving.
Maar, ondanks dat het terrein met een flinke som gemeenschapsgeld is aangekocht, blijkt het voor gemeenten in het algemeen een lastige opgave om de gemeenschap zelf in de reguliere systeemwereld van wet- en regelgeving toe te laten tot grotere projecten als een gebiedsontwikkeling. Er zijn regels om oneerlijke concurrentie tegen te gaan, zodat een gemeente niet zomaar bepaalde marktpartijen voor mag trekken. Voor overheidsopdrachten wordt normaal gesproken een aanbesteding uitgeschreven, een ingewikkelde en tijdrovende procedure waar de markt op kan inschrijven en waarbij op basis van eisen en voorkeuren een winnaar uit de bus komt die de opdracht gegund krijgt.
Maatschappelijke waarde
Met het idee dat alles wat een gemeente doet zoveel mogelijk moet opleveren voor de eigen gemeenschap, betekent dat dus dat een opdracht in de regel wordt gewonnen door de partij die het meeste oplevert of het minste kost. Het resultaat is dan dat er zoveel mogelijk geld in de gemeentepot komt, zodat de gemeente daarmee weer het algemeen belang kan dienen. Deze procedure is van oorsprong niet bedacht op partijen die rechtstreeks iets opleveren voor de gemeenschap en in plaats van geld maatschappelijke waarde leveren. Waarde die vanwege de aard en de directe verbondenheid van dergelijke initiatieven vaak van veel groter belang zijn dan de gemiddelde marktpartij waar gewoon winst gemaakt moet worden.
Deze waarde is lastig uit te drukken in geld, maar de MAEX heeft daar tegenwoordig een rekenmethode voor beschikbaar. Zo had de JoJo in 2019 een maatschappelijke waarde van 750.000,- per jaar. Dat is het geld dat de gemeenschap bespaart dankzij dit initiatief. Onder andere door een besparing op WMO, omdat de JoJo dankzij het grote netwerk en manier van werken voor ‘samenredzaamheid’ zorgt. Mensen die hulp nodig hebben hoeven zo minder vaak gebruik te maken van kostbare professionals, maar kunnen elkaar hier samen helpen.
De JoJo heeft onlangs een pilot subsidie gewonnen van de samenwerkende Duin- en Bollenstreek gemeenten en daarmee een financiële impuls van 21.000 voor twee jaar ontvangen om zich verder te ontwikkelen als voorziening voor kwetsbare inwoners en het maatschappelijke voorveld te versterken. Hierdoor is de MAEX prognose voor komend jaar al gestegen naar een maatschappelijke impactwaarde van 920.000 euro. Dat is dus een behoorlijk rendement, waar de maatschappij direct van profiteert.
Vervolgproces
Het is nu aan de gemeente om het proces zo in te richten dat het traject voor de ontwikkelingen van de Ruïne van Teylingen en het omliggende terrein worden gerealiseerd. Er is tijdens het participatietraject een gewenste visie naar voren gekomen en de wethouder heeft aan de hand van verschillende scenario’s samen met de gemeenteraad kaders meegegeven voor de verdere ontwikkelingen. Daarbij is ook al vaker besproken dat er initiatieven vanuit de samenleving zijn, die hier hun droom willen verwezenlijken.
Daarmee staat de gemeente nu voor een lastige opgave, waarbij elders in het land al vaker is gebleken dat ondanks de wil om dit mogelijk te maken, initiatieven toch sneuvelen door aanbestedingsprocedures of worden verdrukt door marktwerking. Gelukkig is er ook al genoeg ervaring opgedaan in andere gemeenten waarbij dit wel is gelukt, vaak met hele positieve resultaten. Vanuit de Rijksoverheid worden deze ontwikkelingen van inwoners die zeggenschap willen over hun eigen leefomgeving ook aangemoedigd en is wet- en regelgeving hierop aangepast.
De JoJo is dan ook erg blij met de prijs van 50 advies uren die zij hebben gewonnen, aangezien Arcadis een van de grootste wereldwijd opererende ontwerp- en adviesorganisatie is op het gebied van de natuurlijke en gebouwde omgeving. Arcadis weet wat er nodig is om maatschappelijke waarde in te brengen in gebiedsontwikkeling en zo hoeven we in Teylingen niet het wiel opnieuw uit te gaan vinden, maar kan deze plek straks echt voor en door de inwoners worden.
Voor en door de samenleving
Ben je na het lezen van dit artikel benieuwd naar de plannen van de JoJo of zou je ook graag iets willen betekenen hierin? Misschien heb je zelf wel mooie ideeën of wil jij je ook graag inzetten om iets te betekenen voor elkaar? Stuur dan gerust een mailtje naar [email protected]
