Van chirurgische scharen en plasbuizen, tot apothekersflessen, röntgenvellen en uranium-glas. Geheel toevallig stuitte één van de vrijwilligers van De Grachtwacht op een 100-jaar oude dumpplek van ziekenhuis-afval, in het water van de Zijl naast een woonwijk in Leiden.
De dumpplek bevindt zich aan het hondenstrandje bij de Kagerzoom, waar ook veel watersporters het water betreden. In het brugwachtershuisje aan de Marebrug te Leiden is inmiddels een expositie ingericht van de vondsten: ‘Operatie Afvaldump’, en het verhaal van de afvaldump vertellen ze in 100 objecten op de website: www.degrachtwacht.nl/afvaldump
Toevallige vondst
Op de plek waar hij wekelijks met zijn kano het water betreedt, ontdekte vrijwilliger Edward dat heel de bodem was bezaaid met glas. Een team van clean-up vrijwilligers van De Grachtwacht gingen op onderzoek uit en haalden honderden kilo’s glas en ander afval naar boven. Nog voor je knieën het water raken, loop je al door glasscherven, naalden en ander medisch afval. Ook kwik, stukken asbest en volle ampullen werden aangetroffen.
100 jaar oud
“De bron verraadde zich snel, telkens weer vonden we stukken afval met daarop: ‘Academisch Ziekenhuis Leiden’, wat we nu kennen als LUMC. Uit verschillende dateerbare vondsten bleek dat het afval circa 100 jaar oud is. Zo zijn er bijvoorbeeld flesjes van het difterie-vaccin gevonden welke houdbaar zijn tot 1933. Enkele objecten, zoals luizenkammen, zijn gemaakt van eboniet, ook wel vulkaniet. Dit is een vroege plasticsoort. Pas na de tweede wereldoorlog werden plastics op grote schaal geproduceerd. Ziekenhuizen van nu kunnen niet meer zonder dat (wegwerp)plastic, en zijn één van de grootste verbruikers ervan. Eén operatie leidt nu soms wel tot 27 kilo aan afval”, aldus Auke-Florian Hiemstra van De Grachtwacht.
Illegale dump
De Merenwijk is sinds de jaren ‘70 een woonwijk, maar vroeger ten tijde van de dump, was dit gebied polder en ver genoeg van de stad om stiekem je afval te dumpen. Vaker kwam het toenmalige AZL in het nieuws omtrent afvaldumpingen. In de jaren ‘70 en ‘80 schreven kranten over het verdwijnen van zo’n 11.000 vaten met besmet afval. Het was nooit aangekomen bij de vuilverbranding. Het bedrijf wat verantwoordelijk was voor de afvoer, transportbedrijf Kemp, zou het afval zoals injectienaalden en huidresten hebben ‘weggewerkt.’ Simon Kemp, werd in de media ook wel de ‘godfather van de milieumaffia’ genoemd, en kreeg destijds zelfs de titel: ‘de grootste schurk van Nederland.’ Eind jaren ‘80 werd in de Coupé polder in Alphen aan den Rijn 150.000 gedumpte vaten gevonden, o.a. met ziekenhuisafval uit Leiden. De beschreven dumpplek dateert van veel eerder, maar de berichten laten zien dat de afvoer van afval wel vaker mis ging.
Vervolg
Naar aanleiding van de vondsten van De Grachtwacht is gemeente Teylingen ingelicht. Er zijn in juli van dit jaar hekken geplaatst en er is bodemonderzoek gedaan. In een reactie laat gemeente Teylingen weten er inmiddels van op de hoogte te zijn dat het om oud medisch afval gaat. De hekken staan er nog steeds. Het onderzoek is nu afgerond en er is een saneringsplan gemaakt. Het verwijderen van de sliblaag in het water en stortstenen, het natte gedeelte, gebeurt nog voor de kerstvakantie. Na de kerstvakantie wordt het strand gesaneerd, het droge gedeelte. De hekken blijven dus tot na de de kerstvakantie nog staan, tot alle saneringswerkzaamheden klaar zijn.
Foto’s: Auke-Florian Hiemstra
